Herstel van veenmoerassen is niet alleen een kwestie van natuur en klimaat — het is ook een slimme verdedigingsstrategie. Wanneer veenbodems zich volzuigen met water, veranderen ze in vrijwel ondoordringbare moddermassa’s. Dat maakt ze ideale ‘barrières’ voor ongewenste militaire voertuigen. 

Wat hield Rusland in 2022 tegen om Kyiv te veroveren? Oekraïne, dat al sinds 2014 met Russische dreiging te maken heeft, was voorbereid. Geavanceerde wapensystemen speelden een belangrijke rol, maar een onverwachte bondgenoot bleek minstens zo bepalend: de drassige, moeilijk begaanbare veen- en moerasgebieden ten noorden van Kyiv; tanks zakken weg in modder.

Omdat het landschap de Russen dwong tot een beperkt aantal smalle hoofdwegen, trokken Russische troepen in lange colonnes op – een ideaal doelwit voor Oekraïense verdediging. 

Maar wat als dit soort natuurlijke barrières ontbreken? In de Baltische staten, mogelijk een volgend doelwit van Russische agressie, zijn veel veenmoerassen in de afgelopen decennia drooggelegd. Ooit ontwaterd voor landbouw of turfwinning, vormen ze nu geen enkele hindernis meer.

Hier ligt ook een Nederlandse verantwoordelijkheid. Nederland is de grootste importeur van potgrondturf in Europa, en veel Baltische veenderijen zijn in Nederlandse handen. Daarmee hebben we niet alleen belang, maar ook invloed op hoe deze landschappen worden beheerd – of hersteld.

Het herstel van levend veen kost tijd, vaak jaren, maar een modderige verdedigingslinie – een zogeheten wet defence – kan veel sneller worden aangelegd. Door drainagesloten te dichten en pompen uit te schakelen, vult het veen zich vanzelf met regenwater en verandert het in een haast ondoordringbare moddermassa. Gerichte overstromingen, zoals toegepast rond Kyiv, kunnen dit proces nog versnellen. Deze strategie, ook wel warWilding genoemd, biedt een reële kans om de oostelijke grenzen van Europa op een natuurlijke manier te versterken.